Taalcolumns van Ruud Hendrickx

Panini – streepje of niet – sticker

Er gaat geen week voorbij of ik krijg een vraag over streepjes in een samenstelling met een eigennaam. Deze week kwam de vraag via Twitter: “De voetbalgekte roept nieuwe vragen op. Is het Panini-sticker of Paninisticker?”

Laat ik maar eens het ultieme, definitieve antwoord hier neerzetten. Dan kan ik er Twittergewijs met een korte link naar verwijzen: het kan allebei.

Een van de regels van de Nederlandse spelling is dat we samenstellingen als één woord spellen. De Woordenlijst zegt het heel eenvoudig: “De delen van een samenstelling of een afleiding schrijven we aan elkaar vast.” ‘Panini’ en ‘sticker’ moeten dus in elk geval op de een of andere manier aan elkaar gelijmd worden. Een spatie mag niet.

Eigennamen behouden in de spelling zo veel mogelijk het oorspronkelijke woordbeeld, ook in samenstellingen en afleidingen. Daarom spellen we geen streepjes tussen de verschillende delen van een eigennaam als die in een samenstelling voorkomt. Het laatste deel van de samenstelling wordt aan het eind van de eigennaam geplakt. Dat geeft:

  • Paninisticker
  • Guido Gezellestraat
  • Koning Boudewijnstadion
  • James Bondfilm
  • Middellandse Zeegebied

Botst de eindklinker van de eigennaam met de beginklinker van het laatste deel van de samenstelling, dan is een streepje na de eindklinker verplicht.

  • Boggle-uitzending
  • Humo-enquête

Is het laatste deel een afkorting, dan moet er een streepje voor.

  • Beatles-cd
  • Amy Winehouse-dvd

Dat zijn de regels. Maar – en nu komt het – de Woordenlijst schrijft ook: “Als een samenstelling moeilijk te lezen of te begrijpen is, kunnen we de structuur verduidelijken met een koppelteken.” De Technische Handleiding zegt het zo: “In gevallen waar de standaardschrijfwijze geen liggend streepje heeft, hebben de taalgebruikers niettemin de vrijheid om met een liggend streepje de structuur van een voor hen onoverzichtelijke samenstelling te verduidelijken.”

Het staat iedereen dus ook vrij te schrijven:

  • Panini-sticker
  • James Bond-film
  • Canvas-programma

Dus: het streepje hoeft meestal niet, maar het mag wel.