Midden in de zaak-Lewinsky was er toch nog goed nieuws voor president Clinton. Hij mocht een verklaring op video inspreken. “Clinton moet dus niet in het openbaar getuigen”, meldde het journaal. Dat was fout: Clinton hoeft dat niet te doen.

Als in een zin een negatief element zit, dan kan in principe zowel ‘moeten’ als ‘hoeven’ voorkomen. Maar de twee werkwoorden betekenen niet hetzelfde. Stel dat een bank pas geschilderd is. Als je een heel slecht karakter hebt, dan kun je tegen iemand zeggen: “Je moet erop gaan zitten.” Dat betekent: het is noodzakelijk dat je erop gaat zitten. Ben je niet zo’n onmens, dan zul je de ander waarschuwen: “Je moet niet op die bank gaan zitten, want hij is pas geschilderd.” Het is noodzakelijk, het is beter dat je er niet op gaat zitten. Zijn er nog andere plaatsen vrij, dan kun je de ander uitnodigen om ergens anders te gaan zitten: “Je hoeft niet op die pas geschilderde bank te gaan zitten, hier is nog een plaatsje vrij.” Het is niet noodzakelijk dat je op die bank gaat zitten.

Een ander voorbeeld. Je ‘moet’ niet altijd cola drinken, want daar word je dik van. Wil je slank blijven, dan is het noodzakelijk, beter dat je niet altijd cola drinkt. Je ‘hoeft’ ook niet altijd cola te drinken – het is niet noodzakelijk dat je altijd cola drinkt -, we hebben ook wat anders in huis.

Bouwplannen? Kies je voor een sleutelklare woning, dan ‘hoef’ je zelf niets te doen. Het is niet noodzakelijk dat je zelf iets doet, want het bouwbedrijf doet alles voor je. Maar je ‘moet’ niet de eerste de beste aannemer in de arm nemen. Het is noodzakelijk, het is beter dat je niet de eerste de beste neemt.

Waarom klopt het bericht over Clinton nu niet? Clinton ‘moet’ niet getuigen, zegt de journalist. Het is volgens hem dus noodzakelijk of beter dat Clinton niet getuigt. Maar dat bedoelt hij helemaal niet. Hij wil zeggen dat het niet noodzakelijk is dat Clinton getuigt. Anders gezegd: Clinton ‘hoeft’ niet te getuigen.