Ergens vorige week in het bedrijfsrestaurant (zeg niet ‘kantine’ want ons restaurant verdient beter en zeg vooral niet ‘mess’ want we zijn geen militairen). Ik stop net mijn laatste frieten in mijn mond als een vertwijfelde journaliste me vraagt of ze een grote blunder begaan heeft. “Toen we bij een verslag alleen maar beeld hadden, heb ik gezegd dat er problemen waren met de klank. Maar klopt dat wel?” Ik slikte mijn frieten door en zei nee.

Als er wel beeld is maar er komt niets uit de luidsprekers, dan is er waarschijnlijk een probleem met het ‘geluid’. Bij radio hebben we alleen maar ‘geluid’, bij televisie beeld en ‘geluid’. Kon ik nu maar in simpele woorden uitleggen wat het verschil tussen ‘klank’ en ‘geluid’ is.

‘Geluid’ heeft een ruimere betekenis dan ‘klank’. ‘Klank’ is – als ik het in natuurkundige termen mag zeggen – geluid dat ontstaat door regelmatige trillingen. Daardoor is ‘klank’ doorgaans mooier en harmonieuzer dan ‘geluid’. We hebben het over de ‘klank’ van een muziekinstrument, en van presentatoren verwacht ik dat hun klinkers een heldere ‘klank’ hebben. ‘Geluid’ is volgens de onnavolgbare Van Dale elke “zich door de lucht voortplantende trillende beweging die door het gehoororgaan waargenomen, resp. daardoor waarneembaar is”. ‘Klank’ is dus ook ‘geluid’, maar omgekeerd geldt niet.

Bij de omroep hebben we veel met ‘geluid’ te maken. We hebben geluidstechnici die met geluidsapparatuur en geluidsdragers zoals geluidsbanden en geluidscassettes werken. Ze controleren de geluidskwaliteit en het geluidsniveau bij een geluidsopname in een geluidswagen. Bij het opnemen van een geluidsfilm zorgt de geluidsregisseur ervoor dat alles prima op het geluidsspoor terechtkomt.

Maar we hebben ook met ‘klank’ te maken. Bij de radio maken ze tegenwoordig ‘klankbeelden’, documentaires met geluiden en klanken in plaats van beeld. Bij een concertopname moeten we waken over de ‘klankkleur’ en de ‘klankbalans’ van de stemmen en instrumenten. En helemaal buiten onze wil om krijgen we buiten af en toe een schitterend ‘klank- en lichtspel’. Waar blijft die regen trouwens?