Taalcolumns van Ruud Hendrickx

En stromen maar

Niets blijft overeind met zo’n taaladviseur in de buurt. Hadden we op de lagere school niet geleerd dat een stroom een rivier is die in zee uitmondt? Zegt die taaladviseur ineens dat de Po geen stroom, maar een rivier is. Maar die Po mondt toch uit in de Adriatische Zee. Waar haalt die man het?

Zo’n taaladviseur – ik dus – gaat beslist niet over één nacht ijs, voor hij het aardrijkskunde­onderwijs in Vlaanderen onderuithaalt. Hij maakt eerst zijn huiswerk. In de encyclopedie is er geen lemma ‘stromen’, alleen maar ‘rivieren’. Daarin gaat het over waterlopen die in zee uitmonden en die niet in zee uitmonden, maar ze worden allemaal ‘rivieren’ genoemd en de term ‘stroom’ wordt niet gebruikt. In welke Van Dale je ook opzoekt wat ‘stroom’ betekent, nergens wordt vermeld dat het om een rivier gaat die in zee uitmondt. Volgens Van Dale is een stroom simpelweg een grote rivier.

Verbaast het je als ik zeg dat wij Vlamingen onze ‘stroom’ aan het Frans te danken hebben? In het Frans wordt onderscheid gemaakt tussen een ‘fleuve’ en een ‘rivière’. Een ‘fleuve’ is volgens de Robert een ‘grande rivière (…); spécialt. lorsqu’elle aboutit à la mer’.

“Als de Fransen een onderscheid maken, dan wij ook”, zal de redenering geweest zijn. De Belgische federale overheid meldt op haar website dat er in België drie stromen zijn – Maas, Schelde en IJzer –, want in het Frans hebben ze het over ‘trois fleuves’. Maar welke Nederlandstalige noemt de IJzer spontaan een stroom? Zo’n machtige rivier is de IJzer nu ook niet.

Dat het algemeen Nederlands geen onderscheid maakt tussen ‘rivier’ en ‘stroom’, hoor je ook in namen. Neem nu de ‘Grote Rivieren’ in Nederland. Dat zijn de Rijn, Waal, IJssel en Maas. Ik ben niet zo’n kei in aardrijkskunde, maar op z’n minst een paar daarvan monden zonder enige twijfel in zee uit. Toch noemen we ze niet de Grote Stromen. De Gele Rivier mondt uit in de Gele Zee en zou volgens Vlaamse aardrijkskundigen dus eigenlijk de Gele Stroom moeten heten, maar niet. De Fransen noemen ze consequent de Fleuve Jaune.

‘Stroom’ is vooral een poëtisch woord voor ‘rivier’. Denk maar aan een naam als ‘Tweestromenland’. Volgens Vlaamse aardrijkskundigen slaat die nergens op: de Tigris is namelijk een rivier want hij mondt uit in de Eufraat. Eén ding is zeker: stromen doen die rivieren wel.