Taalcolumns van Ruud Hendrickx

Federaliseren

Na de truckers vonden de boeren het ook nodig de wegen te blokkeren. Uiteraard vinden ook zij de diesel te duur, maar ze hebben nog meer eisen. Het Algemeen Belgisch Boerensyndicaat wil – dat zegt Kamiel Adriaens tenminste – dat de landbouw ‘gedefederaliseerd’ wordt. Dat is interessant, ook voor een taaladviseur.

Jaren geleden besloten onze politici dat België een federaal land moest worden. België werd ‘gefederaliseerd’. Daarmee kreeg ‘federaliseren’ een lichtjes nieuwe inhoud. Tot dan toe sloeg ‘federaliseren’ op verschillende staten of kantons die in een federatie verenigd werden. In België sloeg het op een land dat zichzelf in verschillende deelstaten splitste. Maar het resultaat is hetzelfde: ‘federaal’ was het nieuwe woord voor ‘nationaal’ en ‘Belgisch’.

Tegelijk werden ook sommige bevoegdheden ‘gefederaliseerd’: ze werden overgeheveld naar de deelstaten. Daarmee kreeg ‘federaliseren’ een compleet nieuwe betekenis, die haaks staat op de oorspronkelijke. In plaats van federaal maken, verenigen betekende het ineens ook decentraliseren, uit elkaar halen, splitsen. Dat moest tot een spraakverwarring leiden.

Miet Smet wilde al in 1996 de arbeidsbemiddeling ‘refederaliseren’ en minister Gabriëls denkt er niet aan de landbouw te ‘herfederaliseren’. Pardon? In hun eigen politieke jargon beweren ze dus dat die bevoegdheden opnieuw naar de deelstaten overgeheveld moeten worden. En dat bedoelen ze zeker niet: zij hebben het over het federale niveau. Het wordt toch al te gek als ‘federaliseren’ én overhevelen naar de regionale overheid (splitsen) én overhevelen naar de federale overheid (verenigen) betekent?

Als je het mij vraagt, heeft ‘federaliseren’ een flinke betekenisverschuiving ondergaan. En dat is ook te begrijpen. ‘Actualiseren’ betekent actueel maken, ‘moderniseren’ betekent modern maken. Dan betekent ‘federaliseren’ natuurlijk ook federaal maken, zeg maar op het federale niveau brengen. Daarom zegt Kamiel Adriaens dat hij de landbouw wil ‘defederaliseren’, van het federale niveau weghalen. Bij het begin van de federale staat zeiden we in dat geval nog ‘federaliseren.’ Misschien moeten we het maar eens consequent over ‘regionaliseren’ gaan hebben als we dat oude ‘federaliseren’ bedoelen. Dat is véél duidelijker.