Te goed opletten in de Nederlandse les is niet goed voor je. Tot die slotsom moet een best wel spellingvaste collega gekomen zijn, die we gemakshalve Piet zullen noemen. Ineens ging Piet er heel erg aan twijfelen hoeveel d’s er in ‘dooreengeschudde’ staan. Drie dus.

Als je vroeger weinig belangstelling had voor de wondere wereld van de spelling, dan kun je je hoogstwaarschijnlijk niet voorstellen wat er over ‘dooreengeschudde’ te twijfelen valt. Piet wel. Hij zat hiermee in zijn hoofd: de minister verbrandde al zijn dossiers en gooide de verbrande resten in de Schelde.

Hoe werkt het? ‘Hij verbrandde’ is de verleden tijd van ‘verbranden’. Die maak je door aan de stam ‘de’ of ‘te’ toe te voegen: verniel+de, werk+te, verbrand+de. In ‘de verbrande resten’ zit het voltooid deelwoord ‘verbrand’. Of beter: het ziet eruit als een voltooid deelwoord, maar gedraagt zich als een bijvoeglijk naamwoord. Aan zo’n bijvoeglijk naamwoord moet je geregeld een ‘e’ toevoegen: de nieuw+e jas, het verbrand+e geld.

‘De’ of ‘e’, het maakt veel verschil uit voor het hele woord. Kijk maar: de conciërge verbreedde de doorgang omdat zo’n verbrede doorgang veiliger is. Dit zit erachter: de man verbreed+de (verleden tijd) de verbreed+e (bijvoeglijk naamwoord) doorgang. ‘Verbreed+e’ wordt ‘verbrede’, net zoals ‘breed+e’ ‘brede’ wordt. De tweede e is nergens voor nodig.

Kijk nu eens naar ‘dooreenschudden’. De man die zijn kinderen ‘dooreenschudde’ wordt vervolgd, omdat een van de ‘dooreengeschudde’ kinderen gestorven is. ‘Dooreenschudde’ moet met twee d’s vanwege de verleden tijd (dooreenschud+de, weet je wel).

Maar waarom staan er twee d’s in ‘dooreengeschudde’? “In zo’n bijvoeglijk naamwoord verwacht je toch ‘dooreengeschud+e’?”, vroeg Piet zich vertwijfeld af. Dat is ook zo, maar ‘dooreengeschude’ lees je met een heldere uu, net zoals ‘etude’. Om dat te voorkomen spel je de d dubbel. In ‘uitgeputte’ staan twee t’s om precies dezelfde reden.

Misschien toch maar net iets beter moeten opletten in de spellingles?