In kanjers van letters staat het op de begintitels van ‘Typisch Chris’: “Hoedt u voor namaak!” Nog nooit heeft een dt zo veel inkt laten vloeien en misschien nog nooit hebben zoveel mensen zich afgevraagd hoe het moet en waarom. Hier komt een flinke portie spraakkunst.

Iemand een bevel geven of aansporen, dat doe je met de gebiedende wijs. In het algemeen is die gelijk aan de stam van het werkwoord: de infinitief zoals je hem uitspreekt zonder de uitgang -(e)n. De stam van ‘zitten’ is ‘zit’, die van ‘lopen’ is ‘loop’, die van ‘gaan’ is ‘ga’, die van ‘worden’ is ‘word’.

Maar zo’n gebiedende wijs klinkt soms erg bot. Daarom heb je naast het blafferige ‘Zeg het!’ ook vriendelijker constructies als ‘Zegt u het maar’. Die maak je door de stam+t te nemen en er ‘u’ aan toe te voegen: komt u maar mee, gaat u maar zitten, doodt u hem alstublieft niet!

Net zo gaat het met de wederkerende werkwoorden, werkwoorden die met ‘zich’ voorkomen. Neem ‘zich scheren’. Heel streng kun je zeggen: “Scheer u in de badkamer!”. Nu gebruik je ook weer de stam (‘scheer’), maar er komt nog een wederkerig voornaamwoord ‘u’ bij. Als het wat minder bot moet klinken, zeg je: “Scheert u zich maar in de badkamer.” Die constructie maak je ook door de stam+t te nemen en er ‘u’ aan toe te voegen, maar er komt nog een wederkerend voornaamwoord ‘zich’ bij.

De regels zijn dus:

• stam (+ wederkerend voornaamwoord ‘u’)
• stam-t + ‘u’ (+ wederkerend voornaamwoord ‘zich’)

Hoe zit het nu met ‘zich hoeden voor namaak’? We passen gewoon de regels voor wederkerende werkwoorden toe, zoals bij ‘zich scheren’. De stam is ‘hoed’. De gebiedende wijs is dus ‘hoed u’ en de vriendelijkere vorm is ‘hoedt u zich’.

‘Hoedt u voor namaak’ is dus fout? Ja, maar … Als je er een ouderwets cachet aan wilt geven, dan kan het. Vroeger bestond er namelijk ook een meervoudsvorm van de gebiedende wijs, met -t. Denk maar aan het oude kerstlied ‘Komt allen tezamen’ of aan het versteende bevel ‘Geeft acht’. Maar wil er iemand ‘Typisch Chris’ een ouderwetse uitstraling geven? Nee, toch. Dus …