Twee weken geleden heb ik in mijn taalmail heel venijnig een stukje aas uitgegooid: “De bewoners wordt verzocht het water te koken.” En ja hoor, de vis heeft gebeten: “Is het niet ‘de bewoners worden verzocht …’?” Ja en nee. Of liever, nee en ja.

Het antwoord is nee als je het strikt grammaticaal bekijkt. Mag ik even terug naar de lagere school? ‘Ik schrijf een boek’ is een actieve zin. De passieve zin die je daarmee kunt maken, is ‘het boek is door mij geschreven’. Het lijdend voorwerp van de actieve zin (‘het boek’) wordt onderwerp van de passieve zin, het onderwerp (‘ik’) wordt handelend voorwerp (‘door mij’).

Actief luidt de boodschap ‘kook het water’ zo: ‘de overheid verzoekt de bewoners het water te koken’. Wat is het lijdend voorwerp in die zin? Wat verzoekt de overheid te doen? ‘Het water te koken’. Aan wie verzoekt ze dat? ‘De bewoners’. Zij zijn het meewerkend voorwerp. De passieve zin luidt dus eigenlijk: ‘Aan de bewoners wordt verzocht het water te koken’. In die zin is het actieve lijdend voorwerp ‘het water te koken’ onderwerp geworden.

Maar! Als je ‘de bewoners’ voorop zet, beschouwen veel mensen dat als het onderwerp. En dus zetten ze de persoonsvorm in het meervoud: ‘de bewoners worden verzocht het water te koken’. Is dat nu fout? Nee. De verenigde taaladviseurs zijn het erover eens: er is niks mis mee. Integendeel. De meeste mensen beschouwen het enkelvoud als stijf, gekunsteld en schrijftalig. Tenzij je het echt heel netjes wilt doen, kun je dus zeker in de gesproken taal beter het meervoud gebruiken.

Er zijn wel meer voorbeelden waarin het meewerkend voorwerp van de actieve zin in de passieve zin onderwerp wordt. De bezoekers ‘worden’ gevraagd zich bij de balie te melden. Strikt genomen moet dat ‘wordt’ zijn, want men vraagt ‘aan’ de bezoekers (dus meewerkend voorwerp) zich bij de balie te melden. Melden ze zich niet, dan ‘worden ze’ de deur gewezen. Strikt genomen ‘wordt hun’ (want meewerkend voorwerp) de deur (het onderwerp) gewezen. Gelukkig gaan we nog niet zo ver dat ongewenste bezoekers (meewerkend voorwerp) de keel (onderwerp) ‘wordt’ afgesneden. Nee, dat zouden we nooit doen. ‘Ze worden’ de keel afgesneden.