Opvallend veel mensen met n-problemen de laatste tijd. Ze komen er maar niet uit of ze wel of niet een meervouds-n moeten spellen. Om begrijpelijke redenen, zou ik zeggen.

Neem nu woorden als ‘sommige’, ‘alle’, ‘vele’, ‘enkele’, ‘andere’. Op school hebben we jaren geleden geleerd dat die woorden en de bijvoeglijke naamwoorden een n krijgen als ze zelfstandig gebruikt worden én mensen aanduiden: de ‘gelovigen’ wisten ‘allen’ dat de kerken ‘alle’ vernield waren. Stijve taal, die ‘alle(n)’, maar het klopt.

Maar wat betekent dat, zelfstandig gebruikt? Dat het woord niet gecombineerd is met een zelfstandig naamwoord. In ‘andere collega’s werken halftijds’ is ‘andere’ bijvoeglijk gebruikt, in ‘anderen werken halftijds’ zelfstandig. ‘Anderen’ verwijst naar mensen en daarom moet het met n.

Maar het is ingewikkelder dan dat. Soms is ‘andere’ schijnbaar zelfstandig. Met aardige collega’s kan ik goed opschieten, maar aan ‘andere’ heb ik een hekel. ‘Andere’ is alleen maar schijnbaar zelfstandig, omdat je het kunt aanvullen met ‘collega’s’. In dat geval spel je ‘andere’, zonder n. ‘Velen van ons’ vinden die regel best moeilijk. ‘Velen’ omdat het om mensen gaat én omdat je ‘vele’ in dit geval nergens mee kunt aanvullen: vele wát van ons?

“Ik zie steeds vaker ‘onder anderen’ in de krant staan”, schrijft een Nederlandse kijker me. “Ik dacht dat je altijd ‘onder andere’ spelde omdat het een vaste uitdrukking is.” Nee, toch niet. Als het om mensen gaat, moet die n er staan. De afgelopen jaren ben ik ‘onder andere’ in Amerika op vakantie geweest en daar heb ik ‘onder anderen’ Meryl Streep in levenden lijve gezien.

Ten slotte vroeg onze goede collega T. zich af of zijn gasten niet ‘de eerste de beste’ of niet ‘de eersten de besten’ waren. Geen van beide (‘beide’, want geen mensen): zijn gasten zijn niet ‘de eerste de besten’. Je moet ‘de eerste de beste’ als een geheel beschouwen, net zoals ‘kop-en-schoteltje’. Als je zulke combinaties in het meervoud zet, krijgt alleen het laatste woord een meervoudsuitgang. Wie nog kan volgen, krijgt een set kop-en-schoteltjes cadeau.