Elke dag gebeuren er ongelukken, echte ongelukken én taalongelukken. Dinsdag was niet anders. Toen werd een zeventigjarige man ‘uit het Luikse’ het slachtoffer van een zwaar ongeluk. Als ik zoiets hoor, dan denk ik meteen: uit het Luikse wát?

Klakkeloos vertaald Frans, zeggen de taalboekjes over constructies zoals ‘in het Antwerpse’, ‘uit het Gentse’, ‘in het Brabantse’. Helemaal precies is dat niet, maar de teneur klopt. In het Frans hebben ze het inderdaad over ‘dans le Namurois’ en ‘dans le Lyonnais’ als ze de streek rond Namen en Lyon bedoelen. Maar daar houdt het mee op. Met andere plaatsnamen lukt het in het Frans niet. De Fransen hebben het niet over ‘dans le Parisien’ als ze de omgeving van Parijs bedoelen.

Hoe we ‘dans le Namurois’ dan in het Nederlands zeggen? Het hangt ervan af wat je bedoelt. Verwijs je naar Namen en omgeving, dan zeg je dat ook zo. Bedoel je in de buurt van Namen, dan zeg je dat ook zo, of in de streek rond Namen, in de omgeving van Namen.

Ach man, zeur niet zo, hoor ik sommige lezers al zeggen. Iedereen zegt toch ‘in het Antwerpse’. Klopt. Maar dat er iets mis is met die constructie merk je ook hieraan: je kunt ze maar met een beperkt aantal plaatsnamen maken. En met buitenlandse namen lukt het al helemaal niet. ‘In het Molse’ heb ik nog nooit iemand horen zeggen, laat staan ‘in het Pekinese’.

Nu we het toch over plaatsnamen hebben … Heb je al eens stilgestaan bij een constructie als ‘in het Schotse Lockerbie’ of ‘in het Brabantse Landen’? Dat slaat eigenlijk nergens op. Je impliceert er volgens mij mee dat er buiten Schotland nog een Lockerbie bestaat – wat overigens best zou kunnen – en dat er ook nog een – zeg maar – West-Vlaams Landen is. Of vergis ik me? Want je kunt het hebben over ‘de gebaarde Sinterklaas’ en ‘de in 1983 overleden Tennessee Williams’. Permanente eigenschappen noemen ze dat in de spraakkunst.

Maar grammaticaal kunnen of niet, het blijft vreemd klinken als je het zégt. Hand op het hart: wie heeft al ooit gezégd dat hij een weekje naar het Engelse Oxford is geweest? Of dat hij met vakantie wil naar het Zuid-Spaanse Granada? Ik niet. Ik ga een weekje naar Engeland, naar Oxford. Of wordt het toch een weekje in Granada, in Zuid-Spanje? De Zweedse hoofdstad, Stockholm, zegt me ook wel iets. Al zou ik nooit naar het Zweedse Stockholm gaan. Bij wijze van spreken.