Deze column is verouderd. Lees ook het advies helemaal onderaan.
Na Pinochet is nu ook Castro aangeklaagd wegens ‘crimes against humanity’. Maar waar wordt de man in het Nederlands van beschuldigd? Misdrijven of misdaden? Tegen de mensheid of tegen de menselijkheid? Moeilijke zaak. Of toch niet.
Om te beginnen is er maar één officiële aanduiding van de ernstigste misdrijven die het internationaal recht kent: misdrijven tegen de menselijkheid. De term komt voor in de vertaling van het statuut van de internationale rechtbank die de nazi-oorlogsmisdadigers in Nürnberg moest berechten. Ook bij het internationale tribunaal in Den Haag is hij de enige officiële aanduiding.
Waar komt dan de verwarring tussen ‘mensheid’ en ‘menselijkheid’ vandaan? Het oorspronkelijke statuut van het internationale tribunaal in Nürnberg was in het Engels en het Frans geschreven. Zowel ‘humanity’ als ‘humanité’ zijn dubbelzinnig: ze kunnen allebei ‘mensheid’ en ‘menselijkheid’ betekenen. Toch is waarschijnlijk ‘menselijkheid’ bedoeld, want volgens de definitie van ‘crimes against humanity’ gaat het om “moord, uitroeiing, onderwerping, deportatie en andere onmenselijke handelingen”.
De tegenstanders van ‘menselijkheid’ zeggen dat het gaat om misdrijven tegen het mensdom, de ‘mensheid’, omdat je tegen een eigenschap geen misdrijf kunt begaan. De voorstanders van ‘menselijkheid’ voeren aan dat deze misdaden niet de hele mensheid worden aangedaan, maar bepaalde bevolkingsgroepen. Zo staat het overigens ook in de definitie. Het zijn misdaden die ingaan tegen wat humaan, menselijk, menslievend is.
Misschien moeten we ook ’s bij onze taalburen gaan kijken. In het Duits hebben ze het over een ‘Verbrechen gegen die Menschlichkeit’ en in het Zweeds over een ‘brott mot mänskligheten’. Ook de Duitsers en de Zweden spreken dus van ‘menselijkheid’.
Het tweede deel van het probleem is daarmee min of meer opgelost. Officiële documenten en organisaties hebben het over ‘menselijkheid’ en kennelijk willen ze ook ‘onmenselijk’ gedrag bestraffen. Daarom kunnen ook wij het het best over ‘menselijkheid’ hebben.
Volgende week moeten we kiezen voor ‘misdaad’ of ‘misdrijf’. Als woord tenminste.
Naschrift
VRT gebruikt ‘misdaden tegen de mensheid’.
De Belgische genocidewet gebruikt de term ‘mensheid’. Daarmee wordt aangegeven dat de misdaden de hele mensheid, vertegenwoordigd in de internationale instellingen, beroeren.
De Nederlandse vertaling van het handvest van het Tribunaal van Nürnberg uit 1945, dat de bestraffing van oorlogsmisdaden vastlegt, en oudere Europese juridische teksten hebben het over ‘misdrijven tegen de menselijkheid’.
‘Misdaden tegen de menselijkheid’ getuigen van wreedheid en onmenselijkheid, en worden door een overheid op een systematische manier tegen een afgebakende groep mensen gepleegd. Anders gezegd: ze zijn gericht tegen de menselijke waardigheid en niet tegen de mensheid als geheel.
De interpretatie van ‘crimes against humanity’ is intussen opgeschoven naar ‘mensheid’.